Mam, vannacht had ik een droom...
Ik droomde dat oma Scholten gewoon nog leefde. Ze was ergens in een huisje en toen we bij haar langsgingen verontschuldigde ik me voor het haar vergeten zijn. 'Dat geeft toch niet schatje', zei ze zacht. 'Hoe oud bent u nu?' Vroeg ik. 'Al 100!' 'Dan kan u best wel mee naar het feest', opperde ik. Zoals ze in dat bedje daar lag in een mooi landschap leek het me toch geen goed idee. 'Wil je toch nog iets tegen die lieve dochter, Sylvie, zeggen?' fluisterde ze in mijn oor. 'Wil je zeggen dat ik ontzettend trots op haar ben? Dat ze dit alles bereikt heeft in haar leven, haar broertjes en zusjes verder helpen, een mooi gezin opbouwen, daar zijn waar ze nodig was en zich inzetten voor waar haar interesses lagen.'
En toen zonk ze langzaam weer in haar diepe slaap....
Mijn mooiste herinneringen aan mijn moeder
Voor mijn liefste moeder,
Ja, daar was ik dan. Na een geschreeuw in de verloskamer, het bloed tot aan het plafond en muren en een vader die het ook even niet meer wist, lag ik toch in je armen. Je had me 9 maanden gedragen, eindelijk iets wat helemaal van jou was en waar je meteen een geweldige plek voor in je hart voor gereserveerd had. Het gemis van je moeder bleek intens te zijn. Wat had je dit graag wil delen met haar. En waar bleven toch die broers en zussen? Gelukkig kwamen ze snel om met jou en papa dit geluk te delen.
Al snel volgde je 2e wens en zo waren Roy en ik als een soort twee-eiïge tweeling aan elkaar verbonden. En we volgden je in je kielzog. Bevreesd waren we zeker niet, je liet ons de ruimte om te onderzoeken. En dat deden we met veel kabaal. Als die guus van Syl langs waren geweest dan merkte je het wel. Die speelden verstoppertje tussen de bontjassen, die hielden van koekjes, die sprongen het water zonder dat ze hun zwemdiploma hadden en die konden je aankijken met een blik van ik ben d'r een van Syl wie doet me wat!
Het eerste wat je me leerde was barbapapa's tekenen, want die hadden zo'n mooie vorm. Eindeloos zaten we aan de tafel om de meest gekke tevoorschijn te halen. Daarnaast zaten we ook vaak aan de boekjes, voorlezen, voorlezen tot je een ons woog.
De huiskamer was meer dan een huiskamer, het was de jungle waar we alles konden ontdekken. Regelmatig waren we met kussen en meubilair in de weer om eigen hutjes te bouwen. En de morgen begon met brintapap op de bank, Roy en ik, elk om de beurt een hapje. Ook oma de Jonge kwam dagelijks even buurten, daar waren we dan lief voor, kon ze gezellig mee kleuren.
De eerste dag naar school vond ik super! Je had me de jaren ervoor zo'n zelfvertrouwen gegeven dat ik zin had in meer avonturen. Zolang er maar uitdagingen waren was ik in mijn element. En vrijheid had, want ik realiseer me dat jij dat ook genoot. Wanneer Roy en ik naar school waren genoot jij vast ook van het doen wat op je pad kwam. Jawel, er waren wel dingen die moesten. Zoals boodschappen doen in Goes, op dinsdag met tante Roos en zaterdag met opa Scholten. Dan aten we eindelijk de witte boterhammen met pindakaas en boter, die er bij ons niet kwam. En dan gingen we weer op avontuur bij de minispeeltuin, de liften of springen op de stapelbedden in de slaapkamers. Of van de rolbanken bij de Cok? Naar beneden rollen. Racen met het winkelwagentje, het mocht allemaal zolang je maar een beetje oplette.
In de zomer was het ook tijd om met de familie elk weekend naar de Piet te gaan. Jij in je oranje bikini met alle ooms en tantes kletsen en vooral klieren en wij zandkastelen bouwen en visjes vangen met neven en nichten.
In de vakanties liet je ons altijd zien hoe mooi de wereld was buiten Zeeland: spannende bossen, enge slangen en insecten rondom rivieren en bovenal sprookjesachtige kastelen. Als er een kasteel in de buurt was moesten we er toch echt naar toe. En dan moesten we even voelen of er onder het matras wellicht een erwt verstopt zat! Natuurlijk buiten het zicht van de gids!
Het naar school gaan van ons bood jou weer nieuwe ruimte: om een eigen bankagentschap op te zetten, de NMS. Wat zag dat er spannend uit! Je kreeg eigen gadgets als notitieboekjes, pennen, sleutelhangers, verhalenboeken en ook wilde wel een eigen bank. Uren was ik in de weer jouw rol na te spelen, met een eigen bureautje en poppen die een rekeningboekje bij me kwamen openen. Vriendjes en vriendinnetjes waren ook altijd welkom, al vroeg ik je enige malen waarom de jongens in de buurt niet altijd meer met me speelden: omdat ze jongens zijn en jij een meisje, was je antwoord. Maar je was wel stoer om toch een keer bij de buurtjes langs te gaan, toen ik niet op een partijtje mocht komen en Roy wel. Je nam het wel voor me op! En liet ook van je horen toen Piet Stoks zijn hond bij ons op de stoep poepte. Na het enige malen tegen hem gezegd te hebben raapte je gewoon de poep op in een krant en legde het voor de deur neer: "Ruim je eigen stront op!" riep je nog. Ik was wel een beetje bang, maar vond het geweldig dat je hem even flink de waarheid zei!
De andere keer dat ik ontzettend schrok was het moment dat je ineens moord en brand riep: na het bakken van kroepoek wilde je de pan met olie op de koelkast zetten. Hij gleed echter er vanaf en de hete olie liep langs je arm naar beneden. De buren werden er snel bij gehaald, je stond uren met je arm onder de kraan. Maar ik zie nog de eiergrote blaren voor me die op je huid ontstaan waren. En hoe lang de littekens te zien waren...
De middelbare school werd een moeilijkere tijd. Na het helpen met grijze haren uittrekken moest je er ook aan geloven, de overgang. Juist toen ik in de puberteit raakte. Er volgden behoorlijk wat clashes. We zagen ineens de dingen veel anders en hadden het gevoel dat de een de ander in de weg stond. Het was een tijd waarin ik weinig met je deelde en het gek vond dat je in de ouderraad zat van het Sint Willibrordcollege. Maar op die manier hoorde je wel eens van mijn escapades. En volgens mij moest je stiekem lachen en herkende je vast jezelf wanneer ik weer eens naar de conrector moest gaan. Die ervaringen deelde je pas met me toen ik al lang en breed op de universiteit zat.
Wat je van mijn vriendjes vond, ik wist het niet, je liet me hierin mijn eigen keuze. Net zoals je me toch vrijheid gaf in het uitgaan en huiswerk maken. Ik moest hierin op mezelf kunnen vertrouwen. Wat ik achteraf heel erg waardeer.
Jouw regels waren gebaseerd op wat mogelijk is, niet op omdat het zo hoort. De enige regel die ik toch echt minder vond was het elke zondag naar de kerk gaan: vooral na een gezellige avond stappen, had ik daar minder zin in. Ook omdat ik niet jouw geloof aanhing. Gelukkig voor mij was er wel een grens aan, zolang ik in jullie huis woonde.
En na een geweldige reis naar Indonesie was het zover: ik ging op kamers. Weg van Zeeland, op naar een nieuwe wereld. Toen kwam ik er alleen achter: je was me een ding vergeten te leren: koken! Ik kon net een ei bakken en koffie zetten....ach ja geen enkele moeder is perfect. Maar zo'n out of the box denkende, vrijzinnige en knotsknettergekke moeder zoals jij ken ik er geen een. En ik zou je niet anders willen!
Herinneringen van Janey's studententijd
Mijn studententijd was er een zoals zo velen: Ook jij deed mijn was in het weekend, ook van jou mocht ik brood meenemen, ook vanuit jullie huis zag ik mijn vriendjes en vriendinnetjes uit Zeeland weer.
Jij vertelde me van de heimwee die je had, ik vond het heerlijk mijn vleugels uit te slaan. Wellicht had dit al eens moeten doen, gedwongen, toen je met je ouders naar Nederland ging. Ik zag het nu als een kans en ik besefde me dat ik altijd terug kon.
De tijd in Tilburg verliep voorspoedig en toen verhuisde ik ook nog naar Sydney vanwaar we elkaar ellenlange brieven schreven.
Zoveel hadden we nog nooit gepraat!
Terug in Nederland kwam de kans voor jullie om je in Zuid-Afrika te vestigen. Ik was inmiddels net aan het werk en een beetje aan het settelen. Ik schrok toch wel, jullie in je nadagen overwinteren daar, zo ver!
Ineens realiseerde ik me: ze moeten wel wat dichter in de buurt blijven, binnen no time sta ik weer voor andere keuzes en daar wil ik mijn vader en moeder in betrekken!
Dat moment kwam zo'n 4 jaar later, jullie hadden Paul als schoonzoon omarmd. We hadden een leuk huis gevonden, en een nieuwe roeping. Maar bovenal waren we zwanger, en jij werd oma!!!!
Het moment dat je het dichtst bij me was, was toen je voor het eerst Yorick in je handen hield. We hadden het nooit gehad over oppas of kinderopvang, maar ineens zeiden we allebei dat doen we samen.
Zo kon jij je kleinzoon zien opgroeien en wij dichter naar elkaar groeien. Het gezin bestaat voor ons uit wij met kindjes en oma.
3 daagjes in de week deelde jij onze dagelijkse besognes, van ontbijt aan de grote tafel waar de boterhammen over en weer vliegen tot de feestdagen meelopen die de Vrije School rijk is.
Jij had ook veel lol met juf Thea die jou nog steeds dierbaar is en jij at ook mee met toko Fred, waarbij je altijd de gado gado bestelt.
Inmiddels is Yimmiy alweer 6 jaar en zijn de wekelijkse overnachtingen een stuk verminderd, maar die tijd die jij in goede en kwade dagen met ons doorbracht zijn me zo dierbaar.
Bij momenten diepgaande gesprekken over vroeger en over het nu,
altijd veel typische grapjes, veel puzzelen en spelletjes, mooie uitstapjes van rommelmarkten tot familiebezoekjes, kortom een weg die wij zo intensief samen hebben gelopen.
Die nemen ze mij, Paul en de kinderen nooit meer af. Dankjewel mam, dat je ook deze periode er voor me was!
Liefdevolle herinneringen van Paul
Lieve Syl,
Het eerste waaraan ik moet denken is, dat ook ik, net als je eigen broers zussen, echtgenoot, kinderen en vrienden, wel uren zou kunnen vertellen over de vele avonturen en mooie momenten die ik met jou beleefd heb.
Als ik er verder over nadenk wat deze momenten speciaal maakt, dan komt bijna altijd een tjampoer van lekker eten, energie, lachen, feesten, gekkigheid maar ook oprechtheid, openheid en puurheid in me op. Volgens mij zijn dat dan ook de meest waardevolle aspecten in het leven, en is dat de kern van een kwalitatief goed mens te zijn.
Ik denk dat het mooiste dat je mij hebt kunnen geven, jouw Indische genen zijn, die in jouw en ook mijn kinderen mogen floreren en zorgen voor iedere keer weer aal een unieke persoonlijkheid met briljante, intelligente, zorgzame, creatieve, energieke, flexibele regels hanterende, soms iets te luidruchtige, temperamentvolle, zelfverzekerde, open, lenige, lieve, serieuze, mysterieuze, sterke, oprechte, open, onbevreesde en vooral opengoedhartige eigenschappen.
Er staan talloze momenten in mijn geheugen gegrift, doldwaas of ontroerend.
Vaak zijn we met z’n allen in de auto gestapt en ergens naar toe gereden, van een bezoek aan Bronbeek, talloze musea als Teylers, Frans Hals, Efteling, Blijdorp, Den Haag, Utrecht tot en met bezoek aan je nicht in Limburg aan toe (als een goede Scholten traditie).
Zo zijn we in 2014 naar het benefiet festival voor Ambon geweest, na de natuurramp (damdoorbraak en inlandige tsunami vlakbij het dorpje bij het nu verwoeste Fort Haarlem op het eiland) als gevolg van de heftige regenval.
Dit festival, gehouden in de Rijnhal in Arnhem, werd uitgebreid gesponsord en mede-georganiseerd door de Satudarah, die met 100-en motoren uit heel Nederland in een soort moderne processie naar het festivalterrein kwamen scheuren. Hele stoere mannen, met hele kleine hartjes, zaten samen met oma Syl en kleine Yimmiy in een authentieke Satudarah-trui gezellig aan een tafeltje te kletsen, tjendol te drinken en pasteitjes en nasi rames te eten.
Een andere keer hebben wij je als verrassing heel spontaan opgehaald bij een Bogor reünie, vanwaar je per trein richting Haarlem zou vertrekken voor je wekelijkse oppas-geniet-moment. Toen we bij het feestgedruis aankwamen, voelde het een beetje als een ouder die zijn kind komt ophalen van een geslaagd klassenfeestje en die binnen komt vallen als iedereen ter afsluiting net aan het schuifelen is. In dit geval was het dan swingen op Indo rock, lachen op volumestand ‘hoog’ en uitdelen van de overgebleven pasteitjes, rissoles, loempia’s en kroepoek. Wat hebben we gelachen en genoten om jou zo in je element te zien, omgeven door vrienden, goede gesprekken en misschien wel zelfs voor jou heimelijk bewaard gebleven stille jeugdliefdes?
Ook de bezoeken aan de Pasar Malam zijn memorabel. In Haarlem was je op de oppas-vrijdag altijd snel tevreden met niet meer dan een rondje Grote Markt achter de kinderwagen (want ‘dan kan ik wennen als ik achter de rollator moet lopen’), het voeren van de eendjes aan het Spaarne, een kruiswoordpuzzel of sudoku uit de krant of gewoon een goed gesprek.
Maar als jij op een Indisch evenement zoals de Pasar Malam terecht komt, bloei je altijd helemaal op. Er komt dan een bepaald soort glans over je gezicht, een bruisende energie wordt vanuit het niets aangeboord en de kletsmajoor in jou ontwaakt pardoes. Ook heb ik ineens spontaan zien jiven op de grote dansvloer met een onbekend heerschap op de opzwepende muziek van Tjendol Sunrise.
Het is zo mooi om te zien dat jij, net als Janey, zonder gêne, vooroordeel of bijbedoelingen met iedereen een gezellig praatje kan maken dat binnen een mum van tijd tot een heel diep, emotioneel of gewoonweg mooi gesprek kan veranderen. Ik ben zo trots als ik zulke eigenschappen ook geregeld in mijn eigen kinderen terugzie. Het blijkt maar eens dat goed voorbeeld doet volgen, dus dank je wel daarvoor.
Natuurlijk zijn en blijven ook je gekke uitspraken, nuchtere kijk op de wereld en je stoute maar altijd onschuldige streken hilarisch. Meer dan eens moest ik jou als een soort 4e kind een standje geven omdat je stiekem om 9 uur ’s ochtend al snoepjes aan het geven was aan onze kinderen, terwijl wij toch al 3 keer expliciet hadden gezegd dat ze eerst normaal moesten ontbijten.
Ik kan me ook herinneren dat zowel Yorick, Yemaya als Yimmiy vanaf het moment dat ze wiegelend door de kamer hun eigen weg konden gaan, de tas van oma Syl met daarin altijd wel stroopwafels en snoepjes als favoriete eindbestemming hadden en nog steeds hebben.
Ook weet je volgens mij niet half hoe vaak jouw spreuken of gezegden in ons dagelijks leven de revue passeren. Als een van ons ze niet hardop zegt, dan is er altijd wel iemand die eraan denkt. De typische Syl uitspraken zoals oom Peter ze begonnen is op te schrijven zullen we met veel plezier aanvullen. ‘Rechtdoor, naar school en kantoor’ klinkt geregeld, net als ‘Moe? Ja, want ik kan moeilijk pa wezen...’.
Lieve Syl, ik hoop dat je nog lang bij ons mag blijven, en dat wij nog mogen blijven genieten van jouw hele zijn, van jouw ontwapende onschuld, warmte en onbaatzuchtigheid. Natuurlijk hebben we al veel verhalen en familieachtergronden gehoord, de familiehuizen in Bogor bezocht (de goede, want het was echt wel nummer 11, ome Ron...), de Molukse eilanden van jullie voorouders bezocht en veel oude foto’s verzameld, maar ik hoop echt als aangetrouwde 3e generatie indo-aangedouwde archivaris of conservator nog lang samen met jou een steentje te mogen bijdragen aan het doorgeven en levend houden van alle aspecten van de Indo-Nederlandsche cultuur en geschiedenis die alleen al in jouw persoon zo doordrenkt is en overduidelijk doorsijpelt in jouw kinderen, kleinkinderen en hopelijk ook de volgende generaties bewaard zal blijven.
Liefs en warme knuffels,
Paul
